Die afgelope drie jaar was die mark so onseker dat dit soms onmoontlik gevoel het om vertroue in ’n mens se beleggingsplan te behou. Jy was waarskynlik huiwerig om jou geld langer in groeibates te belê en het dalk besluit om dit eerder aan ’n “veilige” beleggingsvoertuig toe te vertrou.

Jy sou al tot vervelens toe gehoor het dat “groei nie in ’n reguit lyn kom nie”, maar meer met rukke en stote. Hierdie rukke en stote raak egter by tye geweldig ongemaklik en dit voel soms asof jy agteruit boer.

Wanneer jy dus op die radio of in die koerant verneem van ’n belegging wat rente van 10% waarborg, sonder enige markbewegings, klink dit na ’n baie aantreklike alternatief.

Soos baie dinge in die lewe, is jou eerste antwoord nie noodwendig die regte antwoord nie en is verdere ontleding nodig. Daar is verskeie faktore wat ’n rol speel en wat tot verskillende gevolgtrekkings kan lei, soos jou marginale belastingkoers; jou huidige mandaat en jou langtermyngroeibehoeftes.

Die impak van belasting

Verstaan jy werklik die verskil tussen belasting op kapitaalgroei versus die belasting op rente-opbrengs?

Kom ek illustreer die uitwerking van belasting op ’n 10%-vaste-deposito-belegging van R3 miljoen teenoor dieselfde belegging in ’n gebalanseerde mandaat met ’n gemiddelde opbrengs per jaar van 10,8%.

Ek maak die volgende aannames

• Jaarlikse inkomste uit ander bronne: R300 000 per jaar;
• Ouderdom: jonger as 65 jaar;
• Groeibates se gemiddelde groeikoers = 13% per jaar;
• Rentedraende beleggings (dit sluit effekte in) se gemiddelde groeikoers = 8% per jaar; en
• Gebalanseerde mandaat bestaan uit 56% groeibates en 44% inkomste/rente-beleggings.

Nadat Jan Taks met jou klaar is, daal die opbrengs op jou vaste-deposito-belegging van 10% tot 6,41%.

Wat dus na ’n goeie belegging gelyk het, klop uiteindelik beswaarlik inflasie. In die gebalanseerde mandaat spring jy natuurlik nie vir Jan Taks vry nie, maar die impak is darem heelwat kleiner.

Daar is ’n groot verskil tussen belasting op rente-opbrengs en op kapitaalwins. Rente-opbrengs word jaarliks bygevoeg by jou aanslag vir die jaar of jy inkomste ontvang al dan nie. Elke individu kry ’n jaarlikse vrystelling van R23 800 onder die ouderdom van 65 en R34 500 bo die ouderdom van 65. As gevolg van die groot insluiting van rente by dieander belasbare inkomste skuif hierdie belegger op na die 39%-belastingkoers.

Hou in gedagte dat hierdie individu die groei op die belasbare gedeelte verloor aangesien Jan Taks hom verplig om dit jaarliks te betaal of hy dit ontvang het of nie, terwyl kapitaalwinsbelasting (KWB) slegs betaalbaar is by die verkoop van die belegging.

Die effektiewe KWB-koers is heelwat laer as belasting op rente. ’n Individu kry ’n jaarlikse korting van R40 000, en net 40% van die oorblywende kapitaalwins word getel by jou inkomste vir die jaar.

Dit kom daarop neer dat ’n individu moontlik tot 45% (die hoogste belastingkoers) sal kan betaal op sy rente-inkomste, maar tans nie meer as 18% (40% van die kapitaalwins x 45% – die hoogste belastingkoers) belasting betaal op kapitaalgroei nie.

Uit bogenoemde behoort dit duidelik te wees dat jy deur groeibates en rentedraende bates te kombineer die wisselvalligheid van jou beleggings baie verlaag, maar so ook die belastingimplikasies.

Die prys wat jy moet betaal om totaal van wisselvalligheid ontslae te raak, en derhalwe slegs in kontantinstrumente te belê, is egter hoog.

Hou in gedagte

Soos altyd is daar natuurlik ’n paar ander aspekte om in gedagte te hou, want ’n voorbeeld soos dié vertel die storie mos net uit een van ’n paar hoeke:

• Bostaande voorbeeld maak sin as jy ’n langer horison as vyf jaar vir jou belegging het. Groeibates kan en sal oor kort tydperke soms negatiewe groei opdis en kan ook vir ongemaklik lang tydperke (soos onlangs) swakker vaar as geldmark-tipe beleggings. Dit kan emosioneel geweldig ongemaklik wees en lei dikwels tot swak uitkomste weens die beleggersgedrag wat daarop volg.

• Die prys wat jy betaal vir rustig slaap kan oor tyd enorm raak. ’n R100 000-belegging in die geldmarkfonds van een van die land se toonaangewende batebestuurders 17 jaar gelede sou vandag R370 585 werd gewees het, terwyl dit in dieselfde batebestuurder se gebalanseerde fonds R1 116 595 (meer as drie keer meer) sou wees. Dit is vóór die uitwerking van belasting wat selfs ’n groter gaping sou veroorsaak.

• Die impak van rente-inkomstebelasting versus KWB raak groter hoe groter jou belegging en/of jaarlikse belasbare inkomste is. Op klein bedraggies is die bostaande ontleding nie relevant nie en kan vaste deposito’s moontlik ’n goeie alternatief bied.

• Gemiddelde opbrengste uit geldmark-beleggings is tans sowat 7,6% per jaar. Wanneer jy dus aanbiedinge van 10% of meer sien, moet jy besef daar is ’n element van risiko en/of gebrek aan likiditeit. Maak seker jy verstaan presies wat dit behels.

• As die woord “waarborg” by jou ’n warm gevoel van veiligheid laat ontstaan, moet jy daardie gedagte soos ’n lastige vlieg verwilder. ’n Waarborg is net so goed soos die instansie wat daaragter staan. Ons hoef nie te ver in die verlede te kyk om te onthou hoe vinnig “veilige” instansies oornag tot niet kan gaan nie.

• Die implikasie van huurinkomste uit die verhuring van eiendom het dieselfde belastingimplikasies as rente, behalwe dat jy nie die rente-vrystelling geniet nie.

As jy wonder oor die belastingimplikasies van jou beleggings, vra ’n rekenmeester of gesertifiseerde finansiële beplanner om die verskille uit te wys. Dit kan en behoort ’n invloed op jou keuses te hê.

Elmie de Jager is ’n gesertifiseerde finansiële beplanner en ’n welvaartbestuurder van ProVérte Wealth & Risk Management. Kontak haar by info@proverte.co.za.

Alhoewel alle moontlike sorg geneem is met die opstel van hierdie dokument kan die feitelike korrektheid van die inligting hierin vervat, nie gewaarborg word nie. Hierdie dokument behels nie advies nie en enigiemand wat enige finansiële optrede beoog op grond van hierdie dokument, word sterk aangeraai om eers met sy/haar persoonlike finansiële adviseur oorleg te pleeg. ProVérte Wealth & Risk Management is ‘n gemagtigde finansiële diensverskaffer met FSP no. 5966.