Rand swakte: Is daar lesse te leer uit die verlede?

Met die skryf hiervan verhandel die Rand teen ongeveer R14.90 teenoor die Doller. Net 2 weke gelede het die Rand egter op R15.40 teen die doller, die swakste vlak in 2 jaar, gesluit. Die verswakking van die rand het die gebruiklike emosie by almal opgewek met die gepaardgaande oproepe om te hoor of ons genoeg fondse aan buitelandse bates blootgestel het en of ons nie maar nog meer moet “uitvat” nie…want dit is mos “eenrigting verkeer van hier af, die Rand gaan net aanhou verswak”. Is dit nie wat mense van die Springbokke ook gese het nie, en daar gaan wen hulle wraggies IN Wellington.

Ek het bietjie gaan kyk na die mees ekstreme verswakkings in die Rand sedert 1992 en die volgende tabel opgestel. Die kriteria vir kwalifikasie was dat daar moes ‘n 20% of meer verswakking van die Rand teenoor die Doller gewees het in minder as ‘n jaar. Die rand is eenvoudig te wisselvallig om na 10% verswakkings te kyk. Terloops, wanneer ek praat van die Rand wat 20% verswak teenoor die doller bedoel ek eintlik dat die Doller 20% VERSTERK het teen die Rand. Dit klink na dieselfde ding, maar dit is nie. As die Rand 100% moes verswak teenoor die doller sou dit beteken dit is niks werd nie. Wanneer die doller 100% versterk teen die Rand (soos wel in 2000/2001 gebeur het) beteken dit egter slegs dat jy dubbeld soveel rande moet betaal om ‘n doller koop of dat die Rand se waarde halveer het teenoor die Doller.

‘n Paar goed wat vir my uitstaan uit bogenoemde tabel en ander navorsing in die verband is die volgende:

• In 26 jaar het die Rand al 11 x met meer as 20% verswak in minder as 12 maande. In 9 uit 11 van hierdie gevalle het die verswakking in totaal 30% oorskry. Ons behoort dus eintlik teen hierdie tyd gewoond te wees aan sporadiese tydelike ineenstortings.
• Ten spyte van bogenoemde sporadiese ineentstortings was die gemiddelde versterking van die Doller teenoor die Rand vanaf 1990 tot einde 2017 gelyk aan 6.02% per jaar en 6.61% per jaar as ons die mees onlangse waarde van die Rand in ag neem.
• Hierdie was die 5de grootste verswakking tot op hede en dit is onseker of R15.40 die swakste vlak in die huidige siklus van verswakking is.
• Die huidige siklus van verswakking was ‘n 2 standaard afwyking verswakking wat uit ‘n statistiese oogpunt meer as net beduidend is, maar ook ‘n moontlik aanduider van ‘n oorreaksie is.
• Die mees ekstreme devaluasie van die Rand teenoor die doller het plaasgevind rondom die draai van die eeu. Sommige mense het op hierdie punt ‘n siening ingeneem dat die Rand in permanente vryval is en geld in die buiteland belê teen R13.54, ‘n vlak waaronder die Rand met ‘n groot mate van waarskynlikheid binnekort weer onder sal verhandel (18 jaar later!!)
• In geen enkele geval hier bo het die Rand teen ‘n swakker koers verhandel 6 maande later nie en in slegs 4 gevalle het dit marginaal swakker verhandel 12 maande later. Gemiddeld het die Rand in die daaropvolgende 6 maande tot ‘n jaar ongeveer 10% veld gewen teen die Doller.

Voor ek sê wat ek dink dit vir jou as belegger of besluitnemer (waar die wisselkoers ‘n rol speel) beteken is dit net weer belangrik om te noem dat ek geen idee het of ons die einde van die huidige siklus van verswakking gesien het nie en soos altyd is daar nie iets soos SEKERHEID nie. Die geskiedenis  het ons wel al die volgende wys gemaak:

• Jou langtermyn belegging strategie behoort op die fundamentele waarde van die onderliggende bates in hulle tuis geldeenheid gebaseer te word en nie op wat jy dink met die wisselkoers fluktuasie tussen jou en die ander geldeenheid (indien van toepassing) gaan gebeur nie. Op die langtermyn is wisselkoers bewegings tot nou toe baie naby aan ‘n zero som spel in reële terme gewees.
• Huidige vlakke van die Rand lyk na ‘n oorreaksie en verskansing teen versterking mag jou moontlik op nog ‘n paar Rand laat uitmis maar is waarskynlik die statisties sinvolle ding om te doen.
• Indien jy ‘n oorgewig posisie in buitelandse bates gehad het tot nou toe het jy die voordeel van ‘n verswakking in die Rand sowel as ‘n baie sterk lopie in buitelandse aandele gehad. Om VAN hierdie wins van die tafel af te neem sal waarskynlik nie ‘n swak besluit wees nie.
• As jy nuwe fondse NOU vir die eerste keer omskakel in dollers om te belê in ‘n mark wat in ‘n gevorderde stadium van ‘n bulmark is (soos die VSA) sal jou uitkoms 5 jaar vorentoe waarskynlik teleurstellend wees. Ek wil my nek uitsteek om te sê dat suiwer buitelandse aandeel beleggings verseker nie dieselfde opbrengs gaan oplewer as die vorige 5 jaar nie (ongeag in watter geldeenheid jy dit beskou).